Net, tak tak, fazla sayısal bir yazı olacak. Kesin bilgi.
Kişilik özelliklerinin kategorize edilmesine ilişkin ve kişiliğin değişmezliği konusundaki kuramlar hâlâ tartışılıyor. Haddimi aşmayacağım, bunu uzmanları söylesin ama şu kadarcığını diyeyim: Ölçmesi zordur. Bir defa güçlü tutumlarla karışır. Kişilik boyutlarını ölçen envanterlerin güvenilirliği çok önemlidir. Ölçmek yetmez, mutlaka yapılandırılmış görüşmelerle bulguların teyit edilmesi gerekir. Demek ki neymiş? Ehliyetsiz kişilerin kullanacağı bir araç değilmiş. Doğru kullanmak isteniyorsa, harcanması gereken emek ve zaman itibariyle verimli bir yöntem değilmiş.
Peki tutum envanterleri uygulayabilir miyiz? Cevap: Evet. Sakıncasız ve gayet amaca uygun bilgi sağlayan bir yöntemdir. Ancak bir şartla: Hangi tutumları ölçmek istediğinizi iyi biliyorsanız. Yani iş kolu veya görev bazında mükemmel bir ön analiz yapmış olmanız gerekir.
Yetkinlik ölçmeye gelince. O kadar karmaşık bileşenleri vardır ki, hangi birini ölçeceksiniz? O yetkinliğin gerektirdiği bilgiyi mi? Yetkinliğin itici gücünün derecesini mi? Beklenen davranışlarını mı? Fazla karmaşık. Mümkünse işe alma aşamasında bulaşmayın derim.
Yetkinliğin bir bileşeni olan beceriyi ölçmeye ne dersiniz? Ben varım. Becerinin tanımını yapalım mı? “Yatkınlık ve öğrenmeye bağlı olarak bir işi amacına uygun yapabilmek“. Yani yapa yapa ustalaşmak. Mesela hızlı okuma becerisi, dinleme becerisi, müzakere becerisi, sunum becerisi.. Dolu beceri türü olabilir. Size hangisi lazımsa çok zorlanmadan ölçebilirsiniz.
Yetenek ölçmeye gelince siz bilirsiniz derim. Çünkü Allah vergisidir ve yine ölçmesi kolaydır. Yeter ki siz hangi yeteneği ölçmek istediğinizi doğru bilin.
Bütün psikometrik araçlar için genel şart: Onunla yetinmeyip, mülakatta doğrulamasını yapmak. Dikkat, verilen cevaplara neden/nasıl demek değil, belirli tekniklerle çapraz kontrolunu yapmaktan bahsediyorum. Bu da ehliyet gerektirir. El yordamıyla olmaz. Eğitimini almış olmak gerekir.
Sonuç: Psikometrik testler çok iş halledebilir ama hasbelkader kullanarak değil. Onları daha özenli kullanın. Bazılarından vazgeçin. Kullanacaklarınızı şimdikinden daha bilinçli kullanmaya başlayın. Yani bu kadar rahat olmayın, kullanırken korkun ve titreyin.
