Malûmu ilam etmeyeceğim. Milyonlarca mobbing yazısına kardeş gelmeyecek. Bilinen kısmın süper özetini verelim geçelim: Mobbing hibrit bir kavramdır ama hukukî yanı ağır basar. Mevzuatı yoktur, feci dağınıktır ve çoğu hükümden ittirmece yorumla çıkarılır. Tanımı üzerinde yarı anlaşma sağlanmıştır denebilir. Bugüne kadarki mahkeme uygulamaları (yargı kararları) gayet cesaretli ve yol göstericidir. Türkçe karşılığı oturmamıştır (bezdiri saçmalığından bahsediyorum); belki psikolojik taciz olabilir. Bu kadar.
Buyurun, genel kabul görmüş tanımı şöyle. Sonra bunu unsurlarına ayırarak açacağız.
“İşyerinde, belirli bir süre ve sistematik biçimde devam eden, yıldırma yoluyla işten uzaklaştırmayı amaçlayan, kasıtlı tutum ve davranışlardır.”
Bir defa işyerinde olması şart. İşyerinin dışındakilerine mobbing denmez.
Süreklilik kazanmış bir sıklıkla tekrarlanıyor olması gerekir (açık veya gizli sistemlilik).
Sonuçları önceden öngörülmüş bir plan/kasıt olması gerekir.
Yıldırma ve işten uzaklaştırma (sokak diliyle istifaya zorlama) amacı olması gerekir.
Mağdurun kişiliğinde, mesleki durumunda ve sağlığında bir zarar ortaya çıkarması gerekir.
Demek ki neymiş, aklımıza esen, canımızı sıkan her şey mobbing değilmiş. Hatta hukukçu bakışıyla söyleyeyim. Mobbing olmayan diğer olumsuz davranışlar diye kocaman bir başlık açabilirsiniz. Bunların her birinin farklı hukuki nitelikleri ve adları vardır (hakaret, fiziksel ve cinsel taciz vs).
Ve şimdi gelelim bıçak sırtı gerçek vakalara. Bunlar mobbing midir değil midir siz tartışadurun, şu anda hâlâ yaşanmaya devam ediyor.
- Bir yöneticiye, bu yükün altından kalkamayacağını bile bile ve anlamadığı alanlar da dahil olmak üzere bir sürü departmanın bağlanması.
- Bir çalışana durmadan bir şeylerin araştırmasını yaptırtıp, sonra da bunların hiç kullanılmaması.
- Bir üst yöneticinin hiç yetki kullanmayıp tüm çözülmesi gereken konuları astına aktarması. Bir sorun çıktığında da hesap sorması.
- Bir yöneticinin dinleme tahammülünün olmaması. Ayrıntılardan kaçtığı ve sorunlardan sıkıldığı için hep çok kısa anlatmak gerekmesi, dolayısıyla konulara hâkim olmadığı için yanlış yönlendirmelerde bulunması.
- Her zaman bir muhatabı olmasa da öfke nöbetleri. Sınırsızca ortaya bağırmalar.
- Hiçbir şeyi beğenmeme. Anormal bir mükemmellik arayışı. Nevrotik düzeyde ayrıntıcılık.
- Hiç konuşturmama. Sürekli kendisinin konuşması.
Bunlar o kadar yaygın şeyler ki, belki birgün mobbing’in tanımının genişletilmesine bile yol açabilirler; Gömülü (embedded) mobbing diye bir kavram çıkabilir.
