Yazar: Ahmet Eryılmaz

Paradigmaları şuraya bırakayım.
* İK dostum değil.
* İK, Güzin abla.
* Ne yaptıklarını bilmiyorum.
* İşe alma ve işten çıkarması baştan aşağı sorunlu.

Şunlar gerçek olaylar. Her biri ayrı yer.

En çok müdahale edilen departmandı. Adaylara mülakatta neler sorulacağını CEO söylüyordu. Performans sistemini CEO hazırlamıştı, İK sadece uyguluyordu. Bordrolar hazırlanırken, muhasebeden bir yetkili gelip son kontrolunu yapıyordu. Yöneticisiz geçen dönemlerde bir şey fark etmiyordu, kimse eksikliğini hissetmiyordu bile.

Başındaki kişi çok güçlü bir egoydu. Öncelikli hedefi kurumun içinde networking’di. Projelerinin yarısı İK ise, yarısı da İK’nın PR’ıydı. Onun döneminde İK’nın başarıları konuşuldu; her yerde sunumlar yaptı anlattı. İK, kurumun markalaşmasında neredeyse bir araç olmuştu.

Çok ulusluda İK yurt dışına bağlıydı. Sadece rutin işleri yapabiliyorlardı. Bir kişinin işe alınması için bile rakamlarla gereğini kanıtlamak zorundaydılar. Zaman zaman denetimden geçiyorlardı. Süreçler uzun ve yavaştı.

Tam anlamıyla pragmatik bir İK idi. Sorun çözme merkezi gibiydi. Ucunda insan olan her konuyla ilgileniyorlardı. Bir nevi kurum içi müşteri ilişkileri departmanı. Bazen hukuk, bazen pazarlama, bazen idari işler. Olay yeri sevk ekibi gibi olmuşlardı. Tanımsız bir genel ihtiyacın, adı önemli olmayan departmanıydılar.

Onlara modern İK denebilirdi. Kurum içinde kurtarılmış bölge gibiydiler. Her şey, başındaki kişinin kapasitesinden kaynaklanıyordu. Masraf çıkarmadığı sürece kimsenin ona karıştığı yoktu. Tam ‘ne yaptığını bilmiyoruz ama çok iyiler’. Şov değildi, samimiydiler. Ekip olarak mesleki bir kendini gerçekleştirme yaşıyorlardı. Ta ki birgün o yetenekli çocuğun başka bir kuruma geçmesine kadar. Rüya sona ermişti. Bir daha hiçbir zaman oradaki İK eskisi gibi olamadı.

Bütün bunlar şu demek; yukarıdaki paradigmaların arkası olarak bakın.
* İK, büyük çarkın bir dişlisi, değişim lideri değil, bir mutemet, emanetçi.
* Birçok kurum aslında ona gerek duymuyor, gerçekçi olanlar zaten istemiyor, kendini kandırmak isteyenler bulunsun mantığında.
* Özlük işleri tüm zamanlarda, her yerde gerekli, ona İK diyorlar. O ayrı bir şey.
* İK’nın günü kaçırmışlığını, yararsız uygulamalarını, etkisizliğini herkes görüyor ama kimse kral çıplak demiyor, en büyük imaj kaybı bu yüzden.
* Her İK, kesinlikle tepe yönetimle uyum içindedir; bunu, çalışanlara, ya yumuşatarak yansıtır, ya sertçe. Kalanı üslup meselesi. Bu, ideolojisidir ve tartışma dışıdır.
* İK, kurum kültürünün bazen yönlendiricisi, bazen kurbanıdır.
* İK’nın başarı öyküleri kişilere bağlıdır, durumsaldır, geçicidir.
* Stratejist İK henüz işlemiyor, o bir kuram.

‘Yeni’ İK’ya ihtiyaç var ama o daha kendi kimlik bunalımıyla uğraşıyor.

Amacım, zihin açmak. Karıştırmak değil. Bir de, şablonlarım yok; hiç sevmem ama bu konuda fluluğa mecburum. Onun için düşünme yolları önereceğim, kalanı sizde.

İlk söyleyeceğim şey, GIG ekonomisi mutlaka bize de uğrayacak. Yani bir çeşit spotçu olacaksınız. O her ne ise, niş konunuzla, bir orada bir burada. Yarı onlardan biri gibi ama değil. İş olmayınca kimseye yük olmak yok, boşluklarınız olabilir. Seyyar uzmanlık bu. Herkes, her yerde. Bunu o kadar doğal uygulayan işyerleri var ki, bildiğim bir yerde, sık sık çalıştıkları yazılımcı bir SAP uzmanı çocuğu yıl sonundaki şirket etkinliğine davet etmişlerdi, adını bilmeyen yoktu şirketin içinde. Aileden biri olmuştu.

Bunun için, bir şeyde iyi olmak şart. Yo, öyle alengirli, şu anda var olmayan işlerden bahsetmiyorum, bilinen bir işin iyisi. Gördüğüm örneklerden sayayım (onlar ne diyor bilmiyorum ama işlerinin adını ben koydum): Event’çi, mülakatçı, kodçu, pazarlama kampanyacısı, survey’ci, firewall’cu, etik hacker, web’çi, iş analizcisi (verimlilik amaçlı), iş geliştirmeci (raporlamasını yapıp gidiyordu), kurum içi eğitmen yetiştiricisi, asistan, Word’çü (bir projenin tüm sonuçlarını içeren kitapçıklar hazırlıyordu), iç denetçi.. Yeter mi? Hayal gücünüzü çalıştırırsanız, geleceğe ait yeni işler de bulursunuz.

İkinci söyleyeceğim; üniversite diploması çoğu kez yetmez. Bazen çift diploma olsa iyi olur. Yüksek lisans/MBA neredeyse lisansın bir uzantısı. Ama en önemlisi niş bilgiler. Hani şu online sertifika alınan eğitimler. Bir sürü. Ucu açık bir şekilde, sürekli. İşte bu sizi farklı kılar. O kadar güncel olacaksınız ki, rutin işlerden ayrışacaksınız. Kurumlar için, içeriden yetiştirmek için uğraşmaktansa, dışarıdan hemen işini halletmek daha doğru olacak.

Üçüncü söyleyeceğim; bilgi yetmez, beceriler de lazım. Tanımını hatırlatayım: ‘yaparak kazanılan ustalık’. Yani o işi kuramsal bilmek yetmez, yapmasını da bilmek lazım. Burası, kişiye özgü. Beceriler, neredeyse eğitimden bile önemli. Düz emek satmıyorsunuz, insanlar o beceriye ihtiyaç duyuyor, onu satın alıyor.

Dört. Zaten çalıştığınız bir işiniz olabilir. Bütün bu dediklerimi unutun. Her işyeri ayrı bir Dünya. Her yere uyacak önerim yok. Ama bazıları çıkmaz yol, gün gelir orada yol biter, bu sizin günahınız değil, artık o zaman düşünürsünüz çözümünü. Tek söyleyebileceğim, aynı çatının altında bile ömür boyu bir sürü iş değiştirme ihtimali var. Mevcut işiniz bitecek. En azından artık öyle yapılmayacak. Herhalde bunu fark edip zamanında değişimi yakalarsınız.

Son söz.

Size; mobilite, değişkenlik, belirsizlik vadediyorum. Bildiğim tek ilaç bu semptomlara bağışıklık, ona da ‘resilience’ diyorlar.